Medicana  Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Zeynep Büyükbaş, şaşılık hakkında merak edilenleri açıkladı. Büyükbaş, şaşılık; gözlerin bakış pozisyonunun bir doğrultuda olmayıp, her iki görsel ekseninin farklı yönlere doğru kaymış olması ve tek bir noktada çakışamıyor olması hali olduğunu söyleyerek, “Sık olarak görülen bir göz sağlığı sorunudur. Çocukların yaklaşık olarak yüzde 4‘ünü etkiler ancak erişkinlerde de gelişebilir.

 Hayatın ilk 6 ayı içinde ortaya çıkan şaşılıklara infantil şaşılıklar denilir. Yeni doğanda çoğu zaman gözlerin paralel olmayıp gözlerde içe ve dışa kaymalar gözlenir. Bu nedenle bu dönemde kaymanın tespit edilmesi zordur. Genellikle gözlerin pozisyonu 3‘üncü ayda sabit hale gelir. Bu dönemde anne çocuğun gözünün kaydığını ifade ediyorsa bu durum mutlaka değerlendirilmelidir. Ayrıca katarakt, göz tümörleri veya nörolojik hastalıklarda şaşılık ile kendini gösterebileceğinden mutlaka uzman bir göz hekimine danışılmalıdır. Aile öyküsünde; ailede göz problemi olan var mı, yüksek derecede gözlük, kayma, görme azlığı gibi problemlerin varlığı sorgulanır. Hamileliğin normal geçip geçmediği, geçirilen ateşli, döküntülü hastalıklar (viral hastalıklar), alınan ilaçlar, bebeğin term olup olmadığı sorgulanmalıdır. 

Kaymanın nasıl fark edildiği, sürekli olup olmadığı, kaç yaşından beri olduğu, bir tek gözünde mi yoksa zaman zaman her iki gözde de gözlenip gözlenmediği, herhangi spesifik bir olay sonrasında gelişip gelişmediği, örneğin travma, havale gibi bir olaydan sonra mı fark edildiği önemlidir. Ve daha önce kayma için herhangi bir tedavi yapılıp yapılmadığı, varsa gözlüklerinin numaraları, kapama ya da cerrahi tedavi olup olmadığı bilinmelidir“ dedi.

“Şaşılık hiç bir zaman kendiliğinden düzelmez“

Büyükbaş, şaşılık hiçbir zaman büyümekle kendiliğinden düzelmediğini belirterek, “Kaymanın ilk belirtisi gözlerin aynı noktaya odaklanmamasıdır ancak güneşte bir gözünü kapama, kafasını eğerek veya döndürerek bakma gibi bulgularda kaymanın sonucu olabilir. Bebeklik dönemi veya okul öncesi dönemde her çocuk muhtemel göz problemleri (şaşılık, göz tembelliği, kırma kusurları veya katarakt, glokom, göz içi tümörler gibi) için muayene olmalıdır. Sağlık Bakanlığı göz tarama programına göre her çocuğa 0-3 ay ,1. yaş, 3. yaş ve okul öncesi göz muayenesi yapılması zorunludur.Halk arasında yanlış inanış olarak bebeklikte olan kaymanın büyümekle zamanla düzeleceği düşünülmektedir, ancak bu hatalıdır şaşılık hiçbir zaman büyümekle kendiliğinden düzelmez. Ancak çocuklarda burun kökünün geniş olduğu ve kayma olmadığı halde kayma varmış gibi görünüme yol açan yalancı şaşılık dediğimiz durumlarda zamanla burun kemiğinin gelişmesi ile kayma görünümü düzelmektedir bu da yanlış olarak kaymanın düzeldiğini düşündürmektedir. Böyle durumlarda ayırıcı tanı ve doğru teşhis için mutlaka göz doktoru görmelidir“ ifadelerini kullandı.

"Şaşılık tedavisi ne kadar erken dönemde yapılırsa başarısı o denli yüksek olur"

Büyükbaş, şaşılık tedavi ne kadar erken dönemde yapılırsa başarının yüksek olacağına değinerek, "Ambliyopi; gözün ya da görme yollarının organik bir bozukluğu olmadan görme keskinliğinde meydana gelen düşüklüktür. Şaşılık tanısı koyulduktan sonra öncelikle sebep olan etken tesbit edilmeli ve sebebe yönelik tedavi başlanmalıdır. İlk yapılacak tedavi varsa refraksiyon kusurunun tam olarak düzeltilmesidir. Bu çoğu hastada sorunu çözmektedir. Göz tembelliği varsa buna yönelik tedavi planlanmalıdır. Gözlüğe rağmen hala kayma devam ediyorsa cerrahi planlanabilmektedir. Tedavide amacımız görme gelişimini olumsuz etkilenmeden her iki gözün bir arada kullanılarak gelişiminin sağlanmasıdır. Detaylı bir göz muayenesinin ardından kaymanın sebebine göre tedavi planlanır. Şaşılık tedavisi ne kadar erken dönemde yapılırsa başarısı o denli yüksek olur. Ancak erişkin dönemde olan şaşılıklarda ya da daha önce tedavi yapılmamış erişkinlerde de cerrahi tedavi ile özellikle çevre görüşte artış sağlanabilir. Cerrahi tedavi gözlük veya kapamanın alternatifi değildir cerrahi sonrası da gözlük ve kapama tedavisi devam edebilir" diye konuştu.

Şaşılıkta risk faktörleri nelerdir?

Büyükbaş, şaşılıktaki risk faktörlerini şöyle sıraladı: "Aile bireylerinde şaşılık öyküsünün bulunması, ne kadar çok kişide ve kuşakta şaşılık varsa olasılık artar. Erken doğum, zor doğum veya düşük doğum ağırlığı olması, küvezde kalma, oksijen tedavisi öyküsü, iki göz arasında numaralarda asimetri (anizometropi) olması veya yüksek hipermetropi, hidrosefali (beyinde su toplanması) ve Serebral palsili ve doğum travması geçirmiş çocuklar şaşılıkta risk faktöründedir".