Muz üretiminde doğru stratejinin önemi

BÜGEM Genel Müdürü Dr. Mehmet Hasdemir, pandemide tarım ve gıda ürünleri üretiminde Türkiye’nin iyi bir sınav verdiğini söylerken, “Tarımda üretici ülke olma özelliğimiz devam ediyor. Tarımsal üretimimiz pandemide yüzde 4.8 büyüyerek son 3 yılın en büyük rakamına ulaştı. Avrupa’da birinci, dünyada ilk 10 tarım ülkesinden biriyiz” diye konuştu. Anadolu’nun bitki türleriyle, endemik bitkilerle, insanlığa önemli fırsatlar sunduğunu belirten Hasdemir, “2 gen merkezini barındıran konumu ve 12 bin bitki çeşidiyle Anadolu büyük zenginliğe sahip bunun 3 bin 649’u endemik tür” dedi.

Son yıllarda muz üretimine olan ilgiye dikkat çeken Hasdemir, 20 yılda muz üretiminin 7 kat artarak yaklaşık 730 bin tona ulaştığını söyledi. 600 bin muz üreticisi olduğunu, muzun yüzde 70’inden fazlasının örtüaltında gerçekleştiğini belirten Hasdemir, “Türkiye muzda kendi ihtiyacını karşılayan ülkelerden biri. Son dönemde muz tarımına başka sektörlerden sermaye aktarımı olduğunu görüyoruz. Muz üretiminde stratejimizi doğru belirleyip kaynaklarımızı doğru kullanmalıyız. Muz yatırımlarımızı doğru bir şekilde planlayalım istiyoruz. Bu çalıştayın sonucu, bizlerin bundan sonraki dönemde muzla ilgili planlamamızın en önemli kaynağı olacak” diye konuştu.

Son 5 yılda arttı

Antalya Ticaret Borsası, Antalya Tarım Konseyi Başkanı Ali Çandır, son 5 yılda yatırım iştahı en çok artan muz üretiminin Türkiye ve Antalya için özel bir öneme sahip olduğunu belirtirken, “Özellikle örtüaltı muz üretiminde 2007-2013 dönemi için düşük hızda seyreden büyüme, 2014 yılından itibaren yerini hızlı ve istikrarlı bir büyümeye bırakmıştır. 2020 itibariyle ise 112 bin dekar alanda 730 bin ton muz üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu üretimin yüzde 75’i son dönemde artan yatırımlarla birlikte örtü altında yapılmaktadır” dedi. Son dönemle yapılan yatırımlarla Antalya’nın muz üretiminde merkez olduğunu kaydeden Çandır, “Antalya toplam muz üretiminin yüzde 41’ini, örtü altı muz üretiminin ise yüzde 29’unu karşılıyor. Son birkaç yıldır yapılan yatırımlarla bu oranların kısa sürede artacağını gözlemliyoruz” dedi.

Planlama yapılmalı

Muzdaki gelişmeyi memnuniyetle izlemekle birlikte bazı kaygılarını dile getiren Çandır, “Muzdaki stratejimiz yurtiçi tüketimi karşılayacak bir yerli üretimse arz kapasitemizi buna göre belirlemeli ve yeni yatırımlarımızı da buna göre planlamalıyız. Eğer stratejimiz küresel rekabete uyumlu yani ihracat potansiyeline sahip bir üretimse o takdirde arz kapasitemizi bu projeksiyona göre belirlemeli ve yeni yatırımlarımızı buna göre planlamalıyız” diye konuştu. Çalıştayda, dünya ile rekabetçi ticaret için neler yapılmalı, muzun kalite ve raf ömrü uzunluğu açısından dış pazara uygunluğu, taban suyu problemi, hastalık ve zararlılarla olan mücadele, hasat ve hasat sonrası işlemler ve markalaşma konularının gündeme geleceğini belirten Çandır, çalıştaya katkı sağlayan herkese teşekkür etti.

Türkiye'de 90 yıllık geçmişe sahip

Antalya Tarım ve Orman Müdürü Gökhan Karaca, ülkemiz için muzun yeni bir bitki türü olduğunu, 90 yıllık geçmişe sahip olduğunu belirtirken, son 5 yılda Mersin’den Hatay’a, Antalya’dan Muğla’ya kadarki koridorda muz üretiminin yapıldığını kaydetti. Muza tarım sektörü dışından da yatırımcıların ilgi göstermeye başladığını belirten Karaca, özellikle Manavgat ilçesinde önemli yatırımlar yapıldığını kaydetti. Karaca, 1960 yılında 5 bin ton olan muz üretiminin 140 kat artarak 2020 yılında 700 bin tonun üzerinde gerçekleştiğini bildirirken, 1982 yılında 30 bin ton olan muz tüketiminin 2020 yılında 888 bin tona çıktığına dikkat çekti. Ülke olarak uyguladığımız gümrük vergileriyle birlikte muz yatırımlarının şimdilik çok karlı olduğunu kaydeden Karaca, “Bizim son dönemde en çok karşılaştığımız soruların başında ‘muza yatırım yapalım mı’ oluyor. Vergiler olmazsa muz üretilir mi? Bu ve buna benzer soruların cevabını çalıştayda bulacağız” dedi.

Muz yatırımında dikkatli olunmalı

İlk oturumun moderatörü Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hamide Gübbük, 150’ye yakın ülkede yetiştirilen muzun, dünyada 158 milyon 361 bin ton üretildiğini belirtti. Hindistan’ın üretimde lider olduğunu, Ekvador’un ise ihracatta ilk sırada geldiğini kaydeden Gübbük, “Ülkemiz muz üretiminde 728 bin tonun üzerine çıktık. Yapılan yeni yatırımlarla bu yıl muz üretiminin daha fazla olacağını tahmin ediyoruz” dedi.

Türkiye'de muz yetiştiriciliğinin avantajlarını anlatan Gübbük, verimin dünya ortalamasının üstünde olması, işçilik masraflarının düşük olması, üretim maliyetlerini kısa sürede amorti etmesi, örtüaltında yıl boyu üretimin yapılabilmesi ve hastalık yönünden tropik koşullara göre daha az risk altında olmamızı muzdaki avantajlar olarak sıraladı. Gübbük, üretim maliyetinin yüksek olması, muz ticareti yapan diğer ülkelerle ihracatta yarışamamamız, örtüaltı yetiştiriciliği yapılan bazı lokasyonların iklim ve toprak şartları yönünden ticari yetiştiriciliğe uygun olmaması, ithalatta ödenen gümrük vergisi ve ton başına ödenen toplu konut fonu desteğinin kaldırılma durumunun muzdaki dezavantajlarımız olduğunu söyledi.

Üretimdeki artışla geçen yıl muzda yüzde 76.6 oranında yeterlilik seviyesine ulaştığımıza dikkat çeken Hamide Gübbük, “Yakın gelecekte, küresel iklim değişikliğinin yaratacağı olumsuzluklara karşı çevre ve doğal kaynaklarımızı korumak için örtüaltı muz yetiştiriciliğine yapacağımız yatırımları daha dikkatli düşünmeliyiz” dedi.

Çalıştayın ilk gününde, Fransız Uluslararası Tarımsal Araştırmalar Merkezi’nden Dr. Frederic Bakry, Hindistan Ulusal Muz Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Mrs.S.Uma, Kosta Rika Ulusal Muz Konseyi Bilimsel Araştırmalar Koordinatörü Dr.Jorge Sandoval Fernandez, Ekvador Muz Araştırma ve Geliştirme Kurumu Başkanı Dr.Victor Hugo Quimi Arce, Fas Ziraat Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ahmet Ait muzla ilgili bilgi ve deneyimlerini paylaştı.