İstihdam konusuna çok önem verdiklerini anlatan ATSO Başkanı Çetin, "Geçen yıl Antalya için SGK prim indirimi talep etmiş ve bu hususta çok ısrarlı olmuştuk. Nihayet bu destek bütün Türkiye için geldi. Antalya için geç kaldı, fakat zararın neresinden dönülse kardır. Aylardır burada işsizlik, gençlerin durumu, mesleki eğitim ve istihdam projeleri gibi konulara değiniyorum. Geçen ay yatırımların yavaşladığını, yatırımların imalat sanayinden enerji ve inşaata kaydığını, bu nedenle istihdamın yavaşladığını anlattım. İşsiz sayısı bir önceki ay 3 milyon 600 bindi, kimse konuşmadı, bu ay 3 milyon 700 bin oldu. Cumhurbaşkanımız işsizlik sorununu gündeme getirince, herkes işsizlik sorununu konuşmaya başladı" diye konuştu.

Kanun Hükmünde Kararname ile yeni istihdam teşvikiyle birlikte, istihdamı arttırmaya yönelik çalışmalar yapacaklarını kaydeden Çetin, Antalya için 100 bin gibi bir rakam tahmin ettiğini söyledi.

Antalya’nın krizi öncesinde yaz aylarında 600 bin sigortalı çalışan sayısına ulaştığını aktaran Çetin, "Kasım ayı verisine göre bu sayı 450 binlere düştü. Bu 150 binlik kaybın bir kısmı mevsimsel, bir kısmı da turizmde yaşadığımız krize bağlı. Sezonun başlaması ile birlikte yalnızca turizm istihdamında 100 bine yakın istihdam artışı olacaktır. İstihdam teşviki kayıt dışılığı da bir miktar azaltmış olacaktır diye ümit ediyorum. İŞKUR'a kayıt koşuluna herkes dikkat etmelidir. Özellikle turizm sektöründe çalışacaklar İŞKUR kayıtlarını hemen yaptırmalıdır" dedi.

İstihdam artışı için uzun dönemde ihracat ve yatırımların arttırılması gerektiğini kaydeden Çetin, "Özel sektör kardan fedakarlık yaparak istihdam artırırsa, gelecek yıl hem vergi hem yatırımlar azalır. İstihdam maliyetini fiyata yansıtsa maliyeti halk öder. Yani, istihdamı kısa dönemde zorlayarak artırabiliriz, fakat bu uygulama uzun dönem sürdürülemez. Aksi halde bugün 1.5 milyon kişi istihdam edilse geriye 2 milyon 200 bin kişi kalacak, Türkiye’de istihdam piyasasına her yıl 1 milyon yeni genç gelmektedir, böylece bir yıl sonra yine aynı işsiz sayısına geliriz. Ekonomide yapısal reformların alternatifinin olmadığını tekrar vurgulamak isterim. Yatırım ortamını iyileştirmemiz, eğitim sistemini değiştirmemiz, hukuk sistemini düzeltmemiz gerektiğini devamlı olarak söylüyoruz. Ekonomide ve sanayide dönüşümü başarmak zorundayız" şeklinde konuştu.

2016 Aralık ayı ihracat miktarını, 9 milyon ton olarak açıklayan Çetin, 12 milyar dolar gelir elde edildiğini, ancak ülke olarak ihracatta başarı oluşamadığını söyledi. Çetin, "Geçen hafta Hindistan bir roketle 100 tane nano uyduyu uzaya gönderdi. Asya ülkeleri, Güney Kore, Çin, Singapur, Hindistan bilimde, sanayide, ihracatta başarılı sonuçlar alıyorlar. Amerika’yı yeniden keşfetmeye ihtiyaç yok. Bu ülkeler neden, nasıl başarılı oluyorlar diye biraz bakmamız gerek" diye konuştu.

2017 yılı başında yaptıkları geniş kapsamlı anket sonuçlarını mecliste paylaşan Çetin, "Çoğunluk Muratpaşa olmak üzere, 3 ilçemizde bin 37 cadde esnafıyla görüşüldü. ATSO üyesi, Esnaf Odaları üyesi olarak ayrım yapmadık, üyemiz olmayan esnafa da anket yapıldı. AVM'leri ankette doğrudan hedeflemedik, çünkü her AVM zaten kendisi verileri elde ediyor. AVM’lerdeki iş yerleri katılanların yüzde 5’ini oluşturdu. Ankete katılanların yarısı ATSO üyesi, diğer yarısı Esnaf Odaları Birliği üyesi. Esnafın durumunu daha iyi görmek için ankette ayrım yapmadık. Büyük çoğunluk mikro işletme, bin 37 işyerinde patron dahil, çalışan sayısı 3 bin 807, yani iş yeri başına çalışan sayısı 3 bile olmuyor" dedi.

Ankete göre cadde iş yerlerinin yüzde 85’inin kira olduğunu belirten Çetin, anketin diğer sorularıyla ilgili şu bilgileri paylaştı:

"Kira, mülk sahipliği oranı oldukça düşük. İş yeri sahibinin sektördeki süresine baktığımızda kent merkezinde eski esnafın azaldığını görüyoruz. İş yerinde 10 yıldan fazla faaliyette olma oranı yüzde 38. Yeni iş yeri oranı yüzde 26 ve bu oran oldukça yüksek sayılır. Beyaz eşya, kuyum, konaklama sektöründe eski işletme, market ve yeme-içme sektöründe ise yeni işletme oranı daha fazla. Büyük çoğunluk tek bir alanda faaliyet gösterdiğini beyan ediyor. Bu da krizlere karşı riski artırmaktadır."

Çetin, "Ankette turizmden etkilenme derecesini sorduk. Turizmle ilgim yok veya az diyenlerin oranı yüzde 28. Kalan yüzde 72 için turizm önemli. Yıllar önce yine bir anket yapmıştık ve o zaman da yüzde 75 çıkmıştı. Turizmden en fazla etkilenen sektör kuyum sektörü. Giyim sektörü de turizme yüksek oranda bağımlı. Fakat marketler ve beyaz eşyacılar doğal olarak daha az etkileniyor. İş yerlerinin yüzde 61’i satışlarının azaldığını, yüzde 41’i ise çalışan sayısını azalttığını söylüyor. Esnafın üçte birinin geçen yıl turizmdeki durumdan daha ciddi oranda etkilendiğini ve çalışan sayısını yüzde 20'den fazla azalttığını görüyoruz. En fazla satış kaybı ve istihdam kaybı yaşayan sektörler konaklamadan sonra yeme-içme sektörü ve kuyum. Marketlerin ise çok fazla etkilenmediğini görüyoruz" dedi.

Esnafa SGK ödemelerinin de sorulduğunu ifadeden ATSO Başkanı Çetin, "SGK sorunu sorusunda yüzde 39 sorun belirtiyor, yüzde 61 rahat. Çoğunluk küçük esnaf olduğu için SGK büyük sorun oluşturmuyor. Meclis anketlerinde öne çıkan en büyük sorun alacak tahsilatıydı. Bütün esnafın bu konuda ciddi sorun yaşadığını görüyoruz. Tahsilat sorunu yaşamayan esnaf oranı yüzde 3.9’dan ibaret. Tahsilat sorunundan en fazla yakınanlar beyaz eşya ve kuyum sektörü. 2017'ye dönük beklentilerin olumsuz olduğunu görüyoruz. 2017'de satış artışı bekleyenlerin oranı yüzde 13’de kalıyor. Kasım, Aralık’ta yaptığımız için sezon sonu karamsarlığı var, şimdi biraz azalmış olmasını ümit ediyorum" diye konuştu.

Çetin konuşmasına şöyle devam etti:

"Sorunlar konusuna gelince, ankette birinci sorun yüzde 68 ile durgunluk, ikinci sorun ise yüzde 33 ile vergi ve prim yükü olarak çıktı. Üçüncü sorun ise diğer maliyetlerin yüksekliği. Görüldüğü gibi, kredi, tahsilat sorunları daha geride kalıyor. Esnafın talep ve beklentilerini de sorduk. Üç konu öne çıkıyor; vergi, SGK prim indirimi ve kira desteği verilmesi. Kira desteği önceki aylarda dolar artışı yüzünden sorun olmuştu, bu nedenle ankette de öne çıktı. Esnaf vergi ve prim indirimi isterken, ödemelerin ertelenmesi talebi çok zayıf kalıyor. Krediye erişim ve faiz düşüşü talebi vergi-prim indiriminden sonra önemli talepler arasında."

"Her esnaftan biri ciddi hasar gördü, çok daha olumsuz bir tabloya da hazırdım"

Anketten genel bir sonuç çıkardıklarını dile getiren Çetin, her esnaftan birinin ciddi hasar gördüğüne dikkat çekerek, "Esnafın yüzde 61'i satış kaybetmişse, yüzde 41'i elemanını işten çıkarmışsa bu zaten ciddi bir olaydır. Esnaftaki hasar önemli, ama beklediğimizden daha kötü değil. Bu nedenle ben şahsen Antalya ticaretinde çok daha olumsuz bir tabloya da hazırdım. Çünkü esnaflık kurumu Türkiye genelinde sıkıntıda. Nitekim şimdi esnaf için işsizlik fonu kuruluyor. Gönül ister ki, esnaf için işsizlik riski olmasın, fakat öyle görünüyor ki, ihtiyaç var ve bu ihtiyaç artacak. Diğer taraftan geçen yıl, turizmdeki kayıptan orta ve büyük işletmelerin daha çok etkilendiklerini ve daha büyük sorun yaşadıklarını söyleyebiliriz" diye konuştu.