Örtü altı domates üretiminin merkezi Antalya’da çiftçiler 8 yıl önce domateste büyük zarara sebep olan Tuta absoluta ile yeniden karşı karşıya kaldı. Özellikle geçen yıl binlerce ton domatesin çöpe gitmesine neden olan zararlı böcekler için tam olarak çözüm bulunamadı. Nisan ayının geçen yıla göre soğuk gitmesi zararlı böceklerin domates üretim tesisi olan seraların içerisine yavrulamasına yol açtı. Aksu Üretici Birliği Başkanı Turan Şahin, “Tuta konusunda kesim çözüm olacak ruhsatlı bir ilacımız yok. Bazı çiftçilerimiz seralarını hiç ürün almadan bozdu” dedi. 

Türkiye’de ilk olarak 2009 yılında Antalya’da rastlanan ve 1 yıl içinde geniş alanlara yayılarak domates üretimine darbe vuran Tuta absoluta Antalya’da yeniden çiftçinin gündeminde. Sera alanlarında yaygınlığı yeniden endişe verici boyutlara ulaşan zararlının verim ve kaliteye olumsuz etkisi ihracat pazarını riske atıyor. Geçen yıllar içinde biyoteknik ve kimyasal yöntemlerle belli ölçüde kontrol altına alınan Tuta absoluta, bu yıl içinde başta Antalya’da örtü altı üretimde büyük söz sahibi Aksu İlçesi’nde olmak üzere sebze üretiminin yoğun olduğu ilçelerde bu yıl da yaz aylarına kısa bir süre kala yeniden kendisini gösterdi. 

“Nisan ayı soğuk geçti tutalar seralara yavruladı” 

“Domates güvesi” olarak da bilinen zararlının yeniden güçlenmesinde hem sıcak havalar hem de bitkisel mücadelenin yetersizliği etkili. Nisan ayının önceki yıllara oranla daha serin geçmesi Tuta absoluta denilen zararlı böceklerin, sera içerisine yumurtlamasına neden oldu. Özellikle geçen yıl Aksu İlçesi’nde binlerce ton domatesin hiç toplanmadan çöpe gitmesine neden olan zararlı böcekler konusunda şuana kadar net bir çözüm üretilemedi. Zirai ilaç kullanımının kalıntı sorunu nedeniyle asgariye indirildiği arazilerde başvurulan feromon ve tuzak yöntemlerinin zararlının ilerleyişini durduramadığını söyleyen çiftçiler, sera üretim tesislerinin içerisinde böceklere karşı kullanılan ilaçların tutaya karşı geçmişteki kadar 

etkili olmadığına dikkat çekiyor. 

“Tuta konusunda kesim çözüm olacak ruhsatlı bir ilacımız yok.” 

Aksu Üretici Birliği Başkanı Turan Şahin tutanın etkili olduğu bir sera üretim tesisinin içerisinde İHA Muhabirine yaptığı açıklamada, “Tuta’ya karşı mücadelemiz yoğun bir şekilde devam ediyor. Havaların ısınması ile birlikte tuta popülasyonu arttı. Yer gök Tuta. Dün Burdur Söğüt İlçesi’ne gittim. Orada da aynı sorun var. Havaların ısınması ile birlikte tutalar doğum yapma sürecine giriyor. Çok hızlı doğum yapıyorlar. Özellikle bu yıl ilkbahar mevsiminin biraz daha soğuk gitmesi nedeni ile bütün tutalar seraların içerisine doğumunu yaptı. Bu yıl bu zararlı böceklere karşı yine büyük mücadele vereceğiz. Kışın geç bitmesi tutaları seraların içerisine taşıdı. Şuana kadar tuta konusunda kesim çözüm olacak ruhsatlı bir ilacımız yok. Elimizde bulunan ruhsatlı ilaçlarımız ile mücadeleye devam ediyoruz. Çeşitli tuzaklar kuruyoruz. Tuta artık çok zeki oldu.” açıklamasını yaptı. 

“Bazı çiftçilerimiz seralarını hiç ürün almadan bozdu” 

Tutaya karşı kullanılan tuzaklarda devletten destek beklediklerini belirten Şahin, “Özellikle tuta tuzakları bizlere bedelsiz verilmelidir. Bizler dünyanın her köşesine ürün yetiştiriyoruz. Hükumetimizden destek bekliyoruz. Yeni çıkacak ürünlerde yeni teşvikler bekliyoruz. Tuta ürünün kalitesini ve dekoltesini düşürür. Üretemez hale getirir. Bir dönümde yüzde 60’a varan kayıplar olabiliyor. Geçen yıl bahar döneminde aynı bu şekildeydi. Bazı çiftçilerimiz seralarını hiç ürün alamdan bozdu. Bu yılda geçen yılın aynısını yaşıyoruz. Mayıs ayında sofralarda yer alacak ürünlerde tuta tehlikesi var.” ifadelerine yer verdi. 

ATB Başkanı Çandır’da uyarmıştı 

Öte yandan geçtiğimiz günlerde Antalya Ticaret Borsası’nın (ATB) nisan ayı meclis toplantısında konuşan Başkan Ali Çandır da, geçen yıllarda da büyük sorun olan 'tuta absoluta' (domates güvesi) zararlısının bu yıl yine artacağını söyleyerek domatesteki tehlikeye işaret etmişti. Ali Çandır, komite çalışmalarında havaların ısınmasıyla tuta zararlısının artacağı yönünde uyarıda bulunmuştu. Meclis Üyesi Sedat Ekici ise, “Öyle sanıyorum ki tutamayacağız. 8-10 yıldır bu sorunu konuşuyoruz, Türkiye’de 200 civarında üniversite, 20-30 bin ziraat mühendisi var ama bir türlü bu soruna çözüm bulunamadı.” demişti.